وقتی گوشت و لپه پختند لیمو عمانی ها را با چنگال سوراخ کنید و بهمراه نمک و فلفل به خورشت اضافه نمایید ، ۱ ساعت دیگر بگذارید خورشت روی حرارت بماند و جا بیفتد ( به روغن بیفتد ) سپس در ظرف بریزید و بهمراه برنج و سیب زمینی سرخ شده سرو کنید.
خورشت قیمه با سیب زمینی
گوشت گوسفند ۳۰۰ گرم . لپه ۲ لیوان . پیاز ۲ عدد . سیب زمینی ۲ عدد
رب گوجه فرنگی ۳ قاشق غذاخوری . لیمو عمانی چند عدد . نمک و فلفل به مقدار لازم
طرز تهیه : لپه ها را از روز قبل در مقداری آب خیس دهید و تا روز بعد چند بار اب ان را تعویض کنید.
پیازها را خرد کنید و در روغن تفت دهید تا نرم شوند سپس لپه های خیس خورده و گوشت های خرد شده را اضافه کنید ، با حرارت ملایم تفت دهید تا رنگ گوشت تغییر کند.
مواد را داخل قابلمه بریزید ، رب گوجه فرنگی را با مقداری روغن تفت دهید و بهمراه چند لیوان اب به خورشت اضافه کنید ، حرارت را زیاد کنید تا خورشت به جوش بیاید سپس حرارت را کم کنید و در قابلمه را بگذارید و اجازه دهید خورشت بپزد.
وقتی گوشت و لپه پختند لیمو عمانی ها را با چنگال سوراخ کنید و بهمراه نمک و فلفل به خورشت اضافه نمایید ، ۱ ساعت دیگر بگذارید خورشت روی حرارت بماند و جا بیفتد ( به روغن بیفتد ) سپس در ظرف بریزید و بهمراه برنج و سیب زمینی سرخ شده سرو کنید.
نکته ها : میتوانید برای خوشمزه تر شدن خورشت یک قلم گوسفند را نیز با گوشت اضافه کنید.
پیاز خلال شده را در روغن تفت داده و سپس رب گوجه فرنگی و زردچوبه و فلفل وگوشت را به پیازاضافه کنید وبعد از کمی تفت دادن آب اضافه کرده و درب قابلمه را گذاشته تا گوشت بپزد وقتی که گوشت پخته شد نمک بزنید و صبر کنید تا آب گوشت تبخیر ومقدار کمی آب باقی بماند.
مواد لازم :
ـ گوشت قیمه شده ۲۰۰ گرم
ـ خلال بادام یک سوم لیوان
ـ زرشک یک سوم لیوان
ـ برنج ۲ پیمانه پلو پز
ـ خلال پسته ۳ قاشق غذا خوری
ـ زعفران دم کرده به میزان لازم
ـ گلاب ۲ قاشق غذا خوری
ـ پیاز درشت ۱ عدد
ـ نمک و زرچوبه و فلفل به میزان لازم
ـ رب گوجه فرنگی ۱ الی ۱/۵ قاشق غذا خوری
ـ شکر ۱ قاشق غذا خوری
ـ عرق دارچین یا هل ۲ الی ۳ قاشق غذا خوری
ـ روغن حیوان در صورت لازم به میزان دلخواه (برای اضافه کردن به برنج زعفرانی ) طرز تهیه :
پیاز خلال شده را در روغن تفت داده و سپس رب گوجه فرنگی و زردچوبه و فلفل وگوشت را به پیازاضافه کنید وبعد از کمی تفت دادن آب اضافه کرده و درب قابلمه را گذاشته تا گوشت بپزد وقتی که گوشت پخته شد نمک بزنید و صبر کنید تا آب گوشت تبخیر ومقدار کمی آب باقی بماند.
خلال بادام را در گلاب و زعفران دم کرده بخوابانید تا نرم و خوشرنگ شود .
زرشک سیاه یا قرمز را خوب شسته و سپس با یک قاشق شکر و کمی روغن به مدت کوتاهی روی شعله تفت دهید . دقت کنید اگر زمان تفت دادن زیاد شود زرشک میسوزد .
برنج را آبکش کنید و روغن و عرق دارچین در کف قابلمه بریزید و یک لایه نان یا سیب زمینی کف قابلمه چیده و برنج آبکش را روی سیب زمینی ریخته و درب قابلمه را گذاشته و صبر کنید تا دم بکشد .
برنج را در دیس کشیده و لا به لای آن را از گوشت و خلال بادام و پسته و برنج زعفرانی بریزید و یا روی آن را با این مواد تزئین کنید .
آموزش آشپزی,اصول تغذیه,چگونه غذای نذری بپزیم,طرز تهیه خورش,قیمه,خورشت قیمه,یک نذری سالم چه ویژگی هایی دارد؟,خورشت,نذری,طرز تهیه خورشت قیمه,نذری دادن,خورش قیمه عالی,پختن غذای نذری,طرز تهیه خورش قیمه,خورش,خورش قیمه و سیب زمینی,gheimeh,خورش قیمه
یک نذری سالم چه ویژگی هایی دارد؟ gheimeh
نذری های دیگر؛از آش و عدس پلو تا نان وحلوا
به غیر از این خورش های پرطرفدار، غذاها و خوراکی های دیگری هم هستند که به عنوان نذری ماه محرم رایج اند. عدس پلو یکی از این غذاهاست. برلیانت بزرگمهر می گوید: «عدس پلو غذای بسیار مفیدی است چون ترکیب غلات و حبوبات؛ باعث بالارفتن ارزش و کیفیت پروتئین می شود، البته به شرط اینکه عدس اش زیاد باشد و گوشت چرخ کرده نداشته باشد و در عوض همراه با ماست میل شود. عدسی با نان هم که در بعضی از هیأت ها به خصوص به عنوان صبحانه تهیه می شود غذای مفیدی است و ارزش پروتئینی بالایی دارد.
آش هم یکی از غذاهای نذری است که در قدیم بیشتر از امروز معمول بوده ولی هنوز هم در بعضی از نقاط ایران و در هیأت های قدیم توزیع می شود. بزرگمهر،آش را یکی از غذاهای سنتی ایرانی با ارزش غذایی بالا می داند که باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرد: «آش غذایی است غنی از حبوباتی مثل نخود، لوبیا و عدس به اضافه غلات از قبیل رشته؛ جو یا برنج که باز در این غذا ترکیب غلات و حبوبات کیفیت پروتئین موجود در این غذا را افزایش می دهد. معمولاً برای چاشنی آش ها از کشک استفاده می شود که از نظر کلسیم بسیار غنی است و همه اینها در مجموع از آش یک غذای بسیار مفید می سازد.» ولی غیر از اینها؛در بعضی شهرستان ها و یا در محلات قدیم مثل بازار تهران خوراکی های دیگر به عنوان نذری رایج است؛مثلا در بازار تهران که قدیمی ترین هیأت های عزاداری تهران را در خود جای داده، غذاهایی مثل سیب زمینی پخته با نان یا حلوا با نان بین عزاداران توزیع می شود. بزرگمهر درباره ارزش غذایی این مواد خوراکی می گوید: «نان و سیب زمینی غذای سالمی است ولی انرژی خیلی بالایی دارد چون هم نان و هم سیب زمینی مواد نشاسته اش هستند و کسانی که اضافه وزن دارند باید مراقب باشند که افراط نکنند. ضمن اینکه سیب زمینی ها چون با پوست پخته می شوند باید خوب شسته شوند،یعنی هر کدام جدا جدا شسته شوند. در حالی که گمان نمی کنم چند کیلو سیب زمینی را آن چنان با دقت بشویند.به هرحال آلودگی اولیه در این جور غذاها مهم است و نباید خیال کنیم که چون پخته می شوند همه آلودگی شان از بین می رود.» نان و حلوا هم یکی از نذری های قدیم است که هنوز در دهه اول محرم رایج است. بزرگمهر درباره این غذای می گوید: «حلوا ترکیبی از شکر و روغن و آرد است که ترکیبی بسیار پرکالری و چاق کننده است. ضمن اینکه بعضی ها آرد را با روغن نباتی،آن قدر سرخ می کنند که رنگش تیره می شود و طعمش به تلخی می زند که این هم باز مضرات حلوا را بیشتر می کند. به هرحال مصرف این غذای پرکالری را زیاد توصیه نمی کنیم،به خصوص برای افراد چاق یا کسانی که ناراحتی قلبی عروقی دارند.»
بعضی ها حتی در دهه اول محرم، به اصطلاح آشپزخانه شان را تعطیل می کنند و فقط با نذورات هیأت های عزاداری تغذیه می کنند. پس تأثیر کیفیت این غذاها روی سلامت مردم غیرقابل انکار است و صاحبان هیأت ها لازم است در کنار توجه به طعم غذا، بهداشت و سلامت آن را هم در نظر بگیرند و خود عزاداران هم با رعایت نکات بهداشتی،از نذورات این ماه بهره مند شوند. مطالب زیر را که درباره ویژگی های غذای نذری خوب و سالم است بخوانید.
سی، چهل سال پیش غذاهای نذری کمی با امروز متفاوت بودند. اگر از بزرگ تر ها بپرسید، می گویند که مردم آن زمان مثل حالا پلو و چلو نذر نمی کردند و بیشتر، غذاهایی مثل آش، آبگوشت، شله زرد ویا سمنو در ایام محرم خیرات می کردند؛ چیزهایی که حالا جایشان را به خورش هایی مثل قیمه قورمه سبزی داده اند. البته هر کدام از این غذاها مزایا و معایب خودشان را دارند و در مورد تهیه و طبخ و توزیع هر کدام می شود جزئیات متفاوتی را در نظر گرفت.
قیمه،نذری اول
برلیانت بزرگمهر، مشاور تغذیه و رژیم درمانی و مسوول کمیته آموزش همگانی انجمن تغذیه ایران، درباره انواع غذاهای نذری رایج در ماه محرم می گوید: «غذاهای نذری که به طور معمول دراین ایام استفاده می شوند، خورش قیمه و قورمه سبزی؛زرشک پلو با مرغ و آش هستند. اگر بخواهیم نگاهی به ترکیبات این غذاها بیندازیم، بهتر است از خورش قیمه شروع کنیم که در سال های اخیر رایج ترین غذای نذری بوده است. این خورش از مواد اولیه ای مثل لپه، پیاز، گوشت و سیب زمینی تشکیل شده که همراه برنج مصرف می شود. لپه که جزو حبوبات است،برای سلامت بسیار مفید است؛ چون حبوبات به طورکلی در کاهش چربی های نامطلوب خون تأثیر به سزایی دارند. ضمناً لپه مانند سایر حبوبات فیبر دارد که به سلامت انسان کمک می کند و در پیشگیری از یبوست و رفع آن مؤثراست. گوشت قرمزی که در این خورش به کار می رود هم منبع غنی پروتئین و مواد معدنی مثل آهن است. پس در مجموع، قیمه، خورش بسیار مفیدی است که ارزش غذایی بالایی هم دارد ولی در طبخ همین خورش اگر اصول تغذیه سالم رعایت نشود می تواند بخشی از ارزش غذایی اش را از دست بدهد.»
یکی از مواردی که برلیانت بزرگمهر به آن اشاره می کند، روغنی است که برای پیاز داغ خورش یا برای سرخ کردن سیب زمینی آن به کار می رود: «باید توجه کرد که حتما از روغن های مخصوص سرخ کردن استفاده شود؛ در حالی که بیشتر هیأت ها از روغن نباتی یا همان روغن جامد استفاده می کنند که به دلیل بالا بودن اسیدهای چرب ترانس، یکی از بدترین مواد غذایی برای سلامت قلب و عروق است.»
درمورد سیب زمینی قیمه هم حرف و حدیث بسیار است؛ یکی اینکه چون در هیأت ها سیب زمینی به مقدار زیاد خلال و سرخ می شود، برای اینکه از مرحله پوست کندن تا سرخ کردن این سیب زمینی سیاه نشود آن را پوست می کنند و در آب قرار می دهند: «سیب زمینی مقداری ویتامین c دارد که وقتی آن را در آب خیس می کنند،به خصوص وقتی به صورت خلال شده در آب می ریزند، این ویتامین c در آب حل می شود و بعد هم که آب را دور می ریزند از بین می رود. با این حساب، خیلی خوب است که به فاصله زمانی کمی قبل از سرخ کردن سیب زمینی،آن را بشوییم و خرد کنیم.»
قورمه سبزی را زیاد سرخ نکنید
خورش قورمه سبزی غذای رایج دیگری است که در ایام محرم در هیأت های عزاداری طبخ و بین مردم توزیع می شود. این خورش یکی ازغذاهای محبوب ایرانی است و طرفداران زیادی هم دارد. حالا ببینیم ارزش های غذایی خورش قورمه سبزی از نظر برلیانت بزرگمهر کدام اند: «این خورش حاوی سبزی های مختلفی است که اگر به صورت تازه مصرف شوند ارزش تغذیه ای بسیار بالایی دارند. سبزی هایی مثل گشنیز و جعفری و تره و شنبلیله منابع ویتامین های A و C هستند که البته در فرآیند طبخ مقداری از این ویتامین ها را از دست می دهند ولی بازهم درصدی از ویتامین را حفظ می کنند. لوبیا هم از دسته خانواده حبوبات است و تقریباً همان ویژگی هایی را که برای لپه گفتیم دارد.» ولی همین خورش خوش مزه و مفید می تواند تبدیل به یک غذای کم ارزش و حتی مضر شود، اگر آشپز بعضی از مسایل را رعایت نکند: «سرخ کردن زیاد سبزی قورمه سبزی به هیچ وجه کار صحیحی نیست. البته از آنجا که متأسفانه ذایقه غذایی مردم ما عادت به غذاهای چرب و شور دارد،این سبزی ها را خیلی چرب و شور درست می کنند که هم ارزش غذایی سبزیجات را از بین می برد و هم به سلامت قلب و عروق لطمه می زند. از طرف دیگر،خیلی از آشپزها در دیگ خورش قورمه سبزی را باز می گذارند چون معتقدند این طوری بهتر جا می افتد و رنگش هم بهتر می شود. در حالی که این کار لطمه زیادی به خواص سبزیجات می زند، اکسیژن هوا به علاوه نورآفتاب توأم با حرارت بالا به ویتامین های موجود در سبزی آسیب می رساند.»
و اما گوشتی که در این خورش ها استفاده می شود: اگر چه زیاده روی در مصرف گوشت قرمز مفید نیست ولی مصرف کمی گوشت قرمز در روز نیاز بدن به پروتئین را تأمین می کند، البته گوشت بدون چربی درحالی که متأسفانه در غذاهای نذری از آنجا که گوشت در حجم بالا طبخ می شود، چربی را خیلی خوب از گوشت جدا نمی کنند و در نتیجه، گوشت خورشتی معمولاً چربی زیادی دارد که این هم برای سلامت قلب و عروق مضر است.»
برنج؛ کته بهتر از آبکش
حالا می رسیم به برنجی که همراه این خورش ها خیرات می شود.برلیانت بزرگمهر درباره برنج می گوید: «برنج ماده غذایی ویتامین های گروه B و ماده معدنی روی است. اما برنجی که در هیأت های به مقدار زیاد طبخ می شود معمولاً آبکش می شود. درحالی که همه ارزش غذایی برنج به این است که به صورت کته مصرف شود چون وقتی سبوس برنج را می گیرند مقدار زیادی از ویتامین B آن از بین می رود و وقتی هم برنج را آبکش می کنند،چیزی از ویتامین B آن باقی نمی ماند. اما از آنجا که کته درست کردن حجم بالای برنج های نذری کار هرآشپیزی نیست و آشپز باید خیلی ماهر باشد معمولاً برنج به شکل آبکش تهیه می شود.» ضمن اینکه باز بعضی ها برای خوش مزه تر شدن برنج آب روغن زیادی به آن اضافه می کنند که این هم از آن عادت های تغذیه ای بد و مضر است.
بهداشت آشپزخانه هیأت ها
نکته دیگری که در توزیع غذاهای نذری حایز اهمیت است، بهداشت آشپز و کارکنان آشپزخانه هیأت هاست که در تمام مراحل تهیه و توزیع غذا با آن تماس مستقیم دارند: «افرادی که غذاهای نذری را توزیع می کنند باید اولاً سالم باشند و بعد نکات بهداشتی مثل استفاده از ماسک و کلاه و دستکش و روپوش را رعایت کنند. البته در آشپزخانه های رسمی معمولاً این چیزها رعایت می شود اما در هیأت های که آشپزهای غیررسمی غذا درست می کنند ممکن است چندان توجهی به این مسایل نشود؛به خصوص امسال که آنفلوآنزای نوع A شیوع پیدا کرده استفاده از دستکش و ماسک و کلاه ضروری تر است.»
دکتر کشاورز پیشنهاد می کند که مسوولان بهداشتی از طریق اطلاعیه ها و بخش نام ها در مساجد و حسینیه ها، نکات بهداشتی را که لازم است صاحبان هیأت ها برای تهیه غذاهای نذری رعایت کنند، اطلاع رسانی کنند تا در این ۱۰ روز که مردم هزینه می کنند و نذری می دهند و عده زیادی هم از این طریق تغذیه می کنند، مشکلی پیش نیاید.
نذری های دیگر؛از آش و عدس پلو تا نان وحلوا
به غیر از این خورش های پرطرفدار، غذاها و خوراکی های دیگری هم هستند که به عنوان نذری ماه محرم رایج اند. عدس پلو یکی از این غذاهاست. برلیانت بزرگمهر می گوید: «عدس پلو غذای بسیار مفیدی است چون ترکیب غلات و حبوبات؛ باعث بالارفتن ارزش و کیفیت پروتئین می شود، البته به شرط اینکه عدس اش زیاد باشد و گوشت چرخ کرده نداشته باشد و در عوض همراه با ماست میل شود. عدسی با نان هم که در بعضی از هیأت ها به خصوص به عنوان صبحانه تهیه می شود غذای مفیدی است و ارزش پروتئینی بالایی دارد.
آش هم یکی از غذاهای نذری است که در قدیم بیشتر از امروز معمول بوده ولی هنوز هم در بعضی از نقاط ایران و در هیأت های قدیم توزیع می شود. بزرگمهر،آش را یکی از غذاهای سنتی ایرانی با ارزش غذایی بالا می داند که باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرد: «آش غذایی است غنی از حبوباتی مثل نخود، لوبیا و عدس به اضافه غلات از قبیل رشته؛ جو یا برنج که باز در این غذا ترکیب غلات و حبوبات کیفیت پروتئین موجود در این غذا را افزایش می دهد. معمولاً برای چاشنی آش ها از کشک استفاده می شود که از نظر کلسیم بسیار غنی است و همه اینها در مجموع از آش یک غذای بسیار مفید می سازد.» ولی غیر از اینها؛در بعضی شهرستان ها و یا در محلات قدیم مثل بازار تهران خوراکی های دیگر به عنوان نذری رایج است؛مثلا در بازار تهران که قدیمی ترین هیأت های عزاداری تهران را در خود جای داده، غذاهایی مثل سیب زمینی پخته با نان یا حلوا با نان بین عزاداران توزیع می شود. بزرگمهر درباره ارزش غذایی این مواد خوراکی می گوید: «نان و سیب زمینی غذای سالمی است ولی انرژی خیلی بالایی دارد چون هم نان و هم سیب زمینی مواد نشاسته اش هستند و کسانی که اضافه وزن دارند باید مراقب باشند که افراط نکنند. ضمن اینکه سیب زمینی ها چون با پوست پخته می شوند باید خوب شسته شوند،یعنی هر کدام جدا جدا شسته شوند. در حالی که گمان نمی کنم چند کیلو سیب زمینی را آن چنان با دقت بشویند.به هرحال آلودگی اولیه در این جور غذاها مهم است و نباید خیال کنیم که چون پخته می شوند همه آلودگی شان از بین می رود.» نان و حلوا هم یکی از نذری های قدیم است که هنوز در دهه اول محرم رایج است. بزرگمهر درباره این غذای می گوید: «حلوا ترکیبی از شکر و روغن و آرد است که ترکیبی بسیار پرکالری و چاق کننده است. ضمن اینکه بعضی ها آرد را با روغن نباتی،آن قدر سرخ می کنند که رنگش تیره می شود و طعمش به تلخی می زند که این هم باز مضرات حلوا را بیشتر می کند. به هرحال مصرف این غذای پرکالری را زیاد توصیه نمی کنیم،به خصوص برای افراد چاق یا کسانی که ناراحتی قلبی عروقی دارند.»
نذری در ظرف سالم
اما به غیر از روش طبخ و نکاتی که باید رعایت شود تا ارزش مود غذایی حفظ شود، هنگام کشیدن و توزیع غذا هم باید مسایل بهداشتی را در نظر گرفت. دکتر علی کشاورز، متخصص تغذیه و رژیم درمانی،درباره بهداشت ظروف غذاهای نذری در هیأت های عزاداری می گوید: «در قدیم این طور معمول بود که در هیأت ها غذا را در ظروف چینی یا مسی می کشیدند یا مردم خودشان ظرف می بردند و نذری می گرفتند ولی در سال های اخیر برای راحت تر شدن توزیع، متأسفانه استفاده از ظروف یک بار مصرف رایج شده است. مردم به غلط فکر می کنند که این ظروف یک بار مصرف پلاستیکی بهداشتی اند؛ در حالی که با گسترش استفاده از این ظروف، نه تنها وضعیت بهداشت و ایمنی نذری ها بهتر نشده که بدتر هم شده است چون این ظروف ترکیبات شیمیایی مختلفی دارند و به خصوص وقتی غذای داغ داخل آنها ریخته می شود، این ترکیبات وارد غذا می شوند.»
البته دکتر کشاورز تأکید می کند که استفاده از این ظروف برای مایعات سرد و به صورت کوتاه مدت نگران کننده نیست؛ مشکل از آنجا شروع می شود که غذای داغ و چرب را داخل این ظرف ها می ریزند: «این پلاستیک ها از ترکیبات شیمیایی پلیمر و مونومر ساخته شده اند. پلیمر چون یک ماده خنثی است مشکلی ندارد اما مونومر ماده خطرناکی است که در اثر حرارت از جدار ظرف جدا شده و به داخل غذا نفوذ می کند. مواد دیگر هم در ترکیبات این پلاستیک ها به کار می رود که سرطان زا هستند و در صورت استفاده مکرر می توانند آسیب جدی به سلامت افراد وارد کنند.»
دکتر کشاورز راه چاره این مشکل را استفاده از ظروف یک بار مصرفی می داند که از نشاسته ذرت ساخته شده و اخیراً به بازار آمده اند: «البته این ظروف کمی گران ترند و هنوز استفاده از آنها گسترش پیدا نکرده. ظروف یک بار مصرف ساخته شده از نشاسته ذرت بی زیان هستند و همین حالا هم لیوان های آن در بسیاری از ادارات استفاده می شود. بهتر است برای استفاده از این ظروف فرهنگ سازی کنیم تا با وجود گرانی نسبی،مردم برای حفظ سلامت شان به تهیه آنها روی بیاورند.» البته مشکل دیگری که وجود دارد طرز نگهداری این غذاهاست. چون در ایام محرم به دلیل حجم بالای غذاهای نذری تلنبار می شود که ممکن است حتی یک هفته بعد از طبخ شان مصرف شوند. پس اگر می دانیم که قرار است غذایی چند روز در ظرف یک بار مصرف بماند، بهتر است همان اول غذا به به یک ظرف دردار تمیز منتقل کنیم و در دمای مناسب یخچال نگهداری کنیم.
۵ – در فاصله پخت گوشت و لپه، لیمو عمانیها را شسته و در کاسهای حاوی آب جوش کمی خیس کنید.سپس به وسیله چنگال چند سوراخ داخل آنها ایجاد کنید و در خورش بریزید. حالا حدود ۲ ساعت صبر کنید تا خورش روی حرارت ملایم اجاقگاز جا بیفتد. در این فاصله، سیبزمینیها را هم پوست کنده و پس از خلالیکردن در روغن سرخ کنید.
اگر نذر کردهاید امسال در یکی از روزهای عزاداری، خورش قیمه بپزید ولی نمیدانید چه کنید تا خورشی خوشمزه و جاافتاده از کار درآید، مراحل طرز تهیه آن را با دقت انجام دهید.
خیالتان هم راحت باشد که این خورش قیمه حتی از خورشهای همیشگی شما لذیذتر و جاافتادهتر خواهد بود.البته مواد لازم زیر برای ۸ نفر ارائه شده است. شما باتوجه به تعداد نفرات موردنظر برای نذری، این میزان را افزایش دهید.
مواد لازم :
گوشت قیمهای
۳۰۰ گرم
لپه
۲ پیمانه
پیاز بزرگ
یک عدد
لیمو عمانی
۱۰ عدد
زعفران ساییدهشده
یک قاشق چایخوری سرخالی
روغن مایع
به مقدار لازم
رب گوجهفرنگی
یک قاشق سوپخوری سرپر
پودر دارچین
یک قاشق چایخوری سرخالی
زردچوبه
یک قاشق چایخوری
نمک
به مقدار لازم
سیبزمینی متوسط
۴ عدد
طرز تهیه : ۱ – ابتدا لپه را در کاسهای ریخته و خوب بشویید، سپس آن را در سبدی آبکشی کنید. گوشت را نیز بشویید و در سبدی بریزید تا آب اضافی آن خارج شود. پس از آن، پیاز را پوست کنده و بهصورت خلالی خرد کنید.
۲ – داخل قابلمهای مقداری روغن بریزید و روی شعله اجاق گاز قرار دهید تا داغ شود. حالا پیاز خردشده را در روغن به اندازهای تفت دهید تا رنگ آن طلایی شود. در حین سرخشدن پیاز، یک قاشق چایخوری زردچوبه را اضافه کنید و هم بزنید.
۳ – تکههای گوشت را به پیازداغ اضافه کنید و روی حرارت مرتب همبزنید تا گوشت تفت داده شود، سپس لپه را اضافه کرده و به همزدن ادامه دهید. در این زمان مقداری نمک هم اضافه کنید.
نکته: علت تفتدادن لپه این است که پس از اضافهکردن آب برای پخت خورش، لپه وا نرفته و له نشود.
۴ – بعد از حدود ۳ تا ۴ دقیقه، از تفتدادن گوشت و پیاز و لپه، حدود ۲ پیمانه آب جوشیده به مخلوط اضافه کنید و بگذارید روی حرارت کم اجاقگاز بپزد. بعد از اینکه مواد چند جوش زد، پودر زعفران که قبلا در مقداری آب جوش حل کرده بودید را به مواد اضافه کنید.
نکته: برای اینکه لپه و گوشت خوشرنگتر شوند، همان زمانی که لپه را به گوشت و پیازداغ اضافه کردید، محلول زعفرانی را نیز میتوانید بیفزایید.
۵ – در فاصله پخت گوشت و لپه، لیمو عمانیها را شسته و در کاسهای حاوی آب جوش کمی خیس کنید.سپس به وسیله چنگال چند سوراخ داخل آنها ایجاد کنید و در خورش بریزید. حالا حدود ۲ ساعت صبر کنید تا خورش روی حرارت ملایم اجاقگاز جا بیفتد. در این فاصله، سیبزمینیها را هم پوست کنده و پس از خلالیکردن در روغن سرخ کنید.
۶ – در یک ظرف فلزی جداگانه، رب را در کمی روغن تفت داده، سپس به غذا اضافه کنید. به این صورت رب، رنگ بهتری در غذا ایجاد میکند. بعد از حدود یک ربع، پودر دارچین را بیفزایید. حالا خورش را در ظرف موردنظر بریزید و با سیبزمینی سرخ کرده تزئین کنید.
نکته ۱: باتوجه به اینکه رب گوجهفرنگی، پخت لپه و گوشت را به تاخیر میاندازد، آن را در مراحل آخر اضافه کنید.
نکته ۲: دارچین را نیز در مراحل پایانی پخت خورش اضافه کنید زیرا افزودن آن در مرحله اول پخت، باعث تیرهشدن رنگ خورش میشود.
نکته ۳: به جای سیبزمینی سرخکرده، از چیپس خلالی نیز میتوانید استفاده کنید.
یکی از غلات پرمصرف در میان ما ایرانی ها، برنج است. منبع کربوهیدرات های پیچیده که با خوردن هر ۵ قاشق غذاخوری از آن ۸۰ کیلوکالری انرژی به بدن می رسد. البته نباید در خوردن آن زیاده روی کرد زیرا به راحتی میزان انرژی دریافتی را از حد مجاز خارج می کند و زمینه های چاقی را فراهم می آورد. البته به غیر از تامین کالری مورد نیاز بدن، برنج خواص دیگری نیز دارد از جمله اینکه اگر همراه سبوس اش به مصرف برسد می تواند فشارخون را کنترل کند زیرا دارای مقدار مشخصی پتاسیم بوده و این ماده معدنی به تنظیم فشارخون کمک می کند. به همین دلیل خوردن به اندازه برنج البته بدون نمک به افراد فشارخونی توصیه می شود. جالب تر اینکه سبوس برنج دارای فیبر است و این ماده مغذی با افزایش حرکات روده ای زمینه بروز سرطان کولون را به حداقل ممکن می رساند. به این دلیل است که خوردن برنج قهوای یا برنجی که سبوس آن گرفته نشده است، توصیه می شود.
قیمه نثار؛ غذای رسمی قزوین
در «غذای ایرانی» این هفته، سری می زنیم به قزوین؛ شهری که با تهران فقط یکی دو ساعت فاصله دارد اما آداب و رسوم مردم اش با آداب و رسوم تهرانی ها خیلی متفاوت است.
قزوینی ها غذاهای مخصوصی دارند که از مشهورترین شان می شود به قیمه نثار اشاره کرد؛ غذایی که در میهمانی های بزرگ این دیار معمولا پای ثابت میز غذا، مخصوصا میز شام مهمانی هاست. برای آشنایی با طرز پخت و ارزش غذایی قیمه نثار، با ما همراه شوی.
● عـادات غـذایـی قزوینـی ها
اگر به این شهر سری زده باشید، حتما تجربه کرده اید که نان لواش قزوینی، اولین توصیه ساکنان این شهر است؛ نان های گرد بزرگی که زردرنگ است و با نان های لواش معمولی فرق می کند. قزوینی ها نان دیگری هم دارند به نام «قاق» که معمولا در صبحانه می خورند. این نان از شیر تهیه می شود و سفیدرنگ است و بافتی بسیار نرم و نازک دارد. مردم این شهر، پنیری را هم به نام پنیر کهنه در وعده صبحانه شان می خورند؛ پنیری که در کوزه مانده و با سیاه دانه طعم دار شده است و البته کمی هم نمک دارد.
قزوینی ها در سفره ناهار و شامشان به عنوان دسر معمولا از انواع مربا استفاده می کنند و معروف ترین مربایشان هم مربای ترب سیاه است. نکته دیگر اینکه به دلیل تاکستان های فراوان، انگور شانی در این منطقه بومی است و مویز و کشمش هم از خشکبارهای رایج این شهر به حساب می آیند. در این شهر پسته کوهی خاصی به نام کز (پسته ای بسیار سبز و ریز) فراوان است و بنا به گفته دهخدا، نام قزوین را هم از نام همین پسته بومی گرفته اند؛ یعنی «قزوین» در ابتدا «کزبین» بوده است.
● این غذا چند کالری دارد؟
این غذا در مجموع ۱۹۵۰ کیلوکالری انرژی دارد و در صورتی که آن را به ۴ قسمت تقسیم کنید به هر نفر ۴۸۰ کیلوکالری خواهد رسید.
● مـواد لازم (برای۴ نفر)
گوشت تکه ای گوساله
۴۰۰ گرم
برنج
۴ لیوان
خلال بادام و پسته
۵ لیوان
پیاز خردشده
۱ لیوان
روغن آفتابگردان
۴ قاشق غذاخوری
خلال پوست پرتقال
۵ لیوان
رب گوجه فرنگی
۲ قاشق غذاخوری
زرشک
۵ لیوان
گلاب
۵ قاشق غذاخوری
نمک، زردچوبه، فلفل سیاه، دارچین و زعفران
به میزان دلخواه
● طـرز تـهـیـه
ابتدا پیازهای خرد شده را در کمی روغن سرخ کنید و گوشت های تکه ای را به آنها بیفزایید و تمام ادویه ها را در این مخلوط بریزید. پس از کمی تفت دادن، رب را بیفزایید و ۲ لیوان آب به گوشت اضافه کنید و بگذارید خوب بپزد. در ماهی تابه ای دیگر، خلال ها را با کمی روغن تفت بدهید و با زرشک سرخ شده مخلوط کنید. خلال پوست پرتقال را نیز در ظرفی پر از آب بریزید و بگذارید آب به جوش آید. بعد از یک ربع جوشیدن، آب را دور بریزید و دوباره آن را پر از آب کنید و بگذارید نیم ساعت دیگر در آب جوش بخورد؛ سپس دوباره آن را آبکش کنید و در روغن تفت بدهید. برنج را در قابلمه آبکش کنید و و بگذارید دم بکشد. هنگام کشیدن در لابه لای برنج، گوشت، زرشک و خلال های آماده را اضافه کنید. به این ترتیب غذا آماده سرو خواهد بود.
● نـکـتـه خـانــه داری
قزوینی ها برای خوش طعم شدن این غذا به جای روغن، از ۱۰۰گرم کره استفاده می کنند و گاهی در کنار پوست پرتقال، پوست نارنج در قیمه نثار می ریزند. آنها معتقدند که به این ترتیب، طعم قیمه نثار بهتر خواهد شد. ضمن اینکه آنها بیش از حد معمول در این غذا فلفل سیاه و دارچین می ریزند.
● بـرنـج سـفـیـد بهتر است یا برنج قـهـوه ای؟
یکی از غلات پرمصرف در میان ما ایرانی ها، برنج است. منبع کربوهیدرات های پیچیده که با خوردن هر ۵ قاشق غذاخوری از آن ۸۰ کیلوکالری انرژی به بدن می رسد. البته نباید در خوردن آن زیاده روی کرد زیرا به راحتی میزان انرژی دریافتی را از حد مجاز خارج می کند و زمینه های چاقی را فراهم می آورد. البته به غیر از تامین کالری مورد نیاز بدن، برنج خواص دیگری نیز دارد از جمله اینکه اگر همراه سبوس اش به مصرف برسد می تواند فشارخون را کنترل کند زیرا دارای مقدار مشخصی پتاسیم بوده و این ماده معدنی به تنظیم فشارخون کمک می کند. به همین دلیل خوردن به اندازه برنج البته بدون نمک به افراد فشارخونی توصیه می شود. جالب تر اینکه سبوس برنج دارای فیبر است و این ماده مغذی با افزایش حرکات روده ای زمینه بروز سرطان کولون را به حداقل ممکن می رساند. به این دلیل است که خوردن برنج قهوای یا برنجی که سبوس آن گرفته نشده است، توصیه می شود.
● … و اما خـلال پسته و بـادام
اولین نکته درباره خلال ها آن است که توصیه می شود پسته های خام را برای هر بار مصرف برای یک ساعت در آب سرد خیسانده و سپس آنها را خود خلال کنید. به این ترتیب ارزش غذایی و البته اسیدهای چرب موجود در این مغز بهتر حفظ خواهد شد. جالب است بدانید که پسته مقدار قابل ملاحظه ای کلسیم و فولات دارد بنابراین خوردن این مغز (البته در محدوده مشخص) به افرادی که در معرض پوکی استخوان هستند و احتمال بیماری های قلبی در آنها بالاست، توصیه می شود. درباره بادام هم باید گفت این مغز ۲ برابر پسته کلسیم دارد و همراه شدن این دو مغز با هم مقادیر قابل ملاحظه ای کلسیم به بدن می رساند. در ضمن، بادام مملو از پروتئین است و ویتامین E زیادی دارد بنابراین خوردن روزانه ۶ عدد بادام (معادل یک واحد چربی) به همه بزرگسالان توصیه می شود.
● همراه این غذا
برای تکمیل این وعده غذایی تان بهتر است قیمه نثار را با یک بشقاب سالاد سبزیجات تازه و کمی سبزی خوردن میل کنید. در ضمن، نوشیدنی تان بهتر است یک لیوان دوغ باشد.
● اگر کم خون هستید
در میان انواع مغزها، فندق بیشترین میزان آهن را دارد. به همین دلیل به شما توصیه می کنیم که آن را به جای بادام خلال و در این غذا استفاده کنید. در ضمن، به جای رب، گوجه فرنگی تازه را رنده کنید و در غذایتان بریزید تا بتاکاروتن آن، جذب آهن را بالاتر ببرد.
● اگر چربی خون دارید
به جای گوشت گوساله، از سینه مرغ کباب شده استفاده کنید و میزان مغزهای به کاررفته را به حداقل برسانید و به جای آن، میزان زرشک، خلال پوست پرتقال و حتی لیمو و هویج خلال شده در این غذا بریزید و آن را میل کنید.
● اگر دیابت نوع ۲ دارید
در صورت دسترسی می توانید از برنج قهوه ای استفاده کنید. گوشت تان می تواند سینه مرغ باشد. از مقدار مغزها بکاهید و خلال هویج و کدوی سبز را به این غذا اضافه کنید تا فیبر دریافتی به تنظیم قندخونتان کمک کند.